1.
T?i ao ước, một l?c n?o đ?, c? thể viết nguy?n cả cuốn s?ch v?i ba trăm trang về một chữ. Bất cứ l? chữ g?, nhưng chỉ một, xin nhấn mạnh: chỉ một chữ m? th?i.[1] T?i tin l? điều ấy c? thể l?m được: bất cứ chữ n?o cũng c? v? số c?c mối quan hệ với c?c chữ kh?c; một số kh? nhiều c?n c? quan hệ với văn ho? giao tiếp, văn ho? ch?nh trị v? tr?nh độ tr? thức của x? hội. V? cần l?m: những thay đổi trong ? nghĩa cũng như sắc th?i tu từ của một chữ c? khi tiết lộ nhiều b? ẩn trong nếp nghĩ v?nếp cảm của một d?n tộc hơn l? cả những biến cố ch?nh trị hay x? hội ồn ?o v?ngỡ như lớn lao. Tuy nhi?n, để l?m được điều ấy, cần c? nhiều th? giờ. Trong khi chưa c? th? giờ, t?i hay nghĩ ngợi b?ng quơ về chữ. Cuốn s?ch n?y l? kết quả bước đầu của những nghĩ ngợi b?ng quơ ấy. Nghĩ ngợi b?ng quơ về chữ c? nghĩa l? nghĩ ngợi kh?ng như một nh? ng?n ngữ học m? chủ yếu như một nh? ph? b?nh văn học: điều t?i quan t?m nhất kh?ng phải l? c?c kh?a cạnh ngữ ?m, ngữ nghĩa hay ngữ ph?p của chữ m? l? m?u sắc thẩm mỹ của ch?ng. Nhiều l?c t?i c? cảm tưởng như t?i c? thể ph?n biệt được chữ n?y n?ng, chữ kia lạnh, c?n chữ nọ th? yếu ớt, đứng li?u xi?u như sắp ng? tr?n trang giấy. Chữ, với t?i, giống như những sinh vật: ch?ng biết thở, biết l?m duy?n, biết phục k?ch, biết c?o cấu v? để lại trong t?m hồn người đọc những vết xước c? khi cả h?ng chục năm mới tan hết.
Ngo?i c?c b?i về ng?n ngữ, trong cuốn s?ch n?y c?n c? một số b?i về văn học. Hầu hết c?c b?i n?y đều được viết từ g?c độ một người y?u chữ hơn l? từ g?c độ một nh? ph? b?nh văn học: những vấn đề v?những văn nghệ sĩ được đề cập đến với t?i một c?ch t?nh cờ, phần lớn từ lời mời gọi của c?c chủ b?t cho một số b?o đặc biệt n?o đ?, chứ kh?ng hẳn l? một chọn lựa thuần tu? tr?n căn bản văn học hay mỹ học. Do đ?, kh?ng n?n đặt ra vấn đề tại sao viết về người n?y m? kh?ng viết về người kh?c; tại sao quan t?m đến vấn đề n?y m? kh?ng quan t?m đến vấn đề nọ. Tất cả đều t?nh cờ. V? tất cả đều dừng lại ở những cảm nghĩ b?ng quơ.
Cảm b?ng quơ.
Nghĩ b?ng quơ.
Sống với chữ, ai m? chẳng ch?m đắm, c? l?c triền mi?n, trong những nỗi niềm b?ng quơ như thế nhỉ?
2.
So với bản in lần thứ nhất năm 2004, ấn bản n?y được sửa chữa v? bổ sung kh? nhiều. Những b?i viết mới ấy cũng tập trung v?o hai đề t?i ch?nh: ng?n ngữ v? văn học. V? cũng c? một văn phong: nhẹ nh?ng. Như một tho?ng b?ng quơ.
[1] Chữ, t?i d?ng ở đ?y, ch?nh l? từ, word; kh?ng phải l? mẫu tự, letter.
Related Subjects
Reference